Contact:Jan C. Bos
Wagnerkade 59,
2102 CT Heemstede
T 023 5332455
E jancbos@antenna.nl
Maleachi 2, 10-16; Marcus 10, 1-12 Israëlzondag Verbondskerk Vijfhuizen
“Ik heb jullie lief, zegt de HEER”
Zo begint de profetie van Maleachi en om die liefde gaat het ook in het gedeelte van de profetie dat wij vanmorgen hebben gelezen. De profeten schrijven Gods liefdesbrieven aan de mensen. Nee, ik moet om te beginnen preciezer zijn. Het zijn de liefdesbrieven van de Eeuwige aan zijn volk Israël.
In de afgelopen weken beleefde de joodse gemeente nu de tien dagen waarin gezocht wordt naar herstel van gebroken verhoudingen. Over die gebroken verhoudingen gaat het ook in de profetie. Juda is ontrouw geworden aan de vrouw van zijn jeugd. Juda is ontrouw geworden aan het verbond dat de Eeuwige met hem sloot. En in de profetie die daarop reageert legt de Eeuwige heel zijn hart. Ik heb je lief. Ik hou van je. Wijs me niet af. Minacht mijn liefde niet.
En nu op deze zondag vieren en gedenken wij hoe wij uit de volken mee mogen lezen in de liefdesbrieven van de Eeuwige aan zijn volk. Israël en de kerk zijn onopgeefbaar met elkaar verbonden want ze leven beiden uit de liefde van God voor ons mensen.
De liefde tussen God en zijn volk, ik zei het al, wordt vergeleken met de liefde tussen een man en zijn vrouw. In de Bijbelse beeldspraak zijn ze niet gelijkwaardig, die twee. Voor de meesten van ons is dat nu aanstootgevend maar ik wil jullie vragen daar even overheen te stappen. De beeldspraak stamt uit een tijd waarin een huwelijk, nogal eens gearrangeerd, ook een economische aangelegenheid was. En zonder een man was een vrouw rechteloos en behoeftig. Ik kom er op terug.
In de profetie wordt alleen de man aangesproken. Dat jij de vrouw van je jeugd verstoot voor een ander, daarmee trap je niet alleen haar, je trapt ook Mij op je hart want je verbreekt niet alleen het liefdesverbond met je vrouw maar ook met Mij. Er zit dus een diepere laag in de veroordeling van de verstoting van de vrouw van je jeugd. De liefde van de Eeuwige voor zijn volk wordt door dar volk geminacht. En dat gebeurt in het land van de Bijbel vandaag ook. Dat gebeurt op Gods aarde en onder al zijn mensenkinderen vandaag ook.
In het gesprek tussen Jezus en de Farizeeën gaat het ook over de verstoting van je vrouw. Dat gesprek vindt plaats in een context. Die context wordt meestal weggelaten alsof het hier om een apart college huwelijksrecht zou gaan. Maar het gesprek vindt plaats op de weg naar Jeruzalem. Jeruzalem is de plaats van Gods eerste liefde. Jeruzalem dat de profeten doodt is en blijft Gods eerste liefde, voorwerp van zijn durende trouw. En daarom is Jezus naar Jeruzalem op weg om daar Gods liefde te bedrijven. De Eeuwige, de God van Abraham, Isaac en Jakob is ÉÉN. Hij is éen in liefde, één in trouw. Dat zei Maleachi de profeet ook al. Het één vlees zijn van mensen is een beeld van de éne liefde en de éne trouw van God. De innige liefde tussen mensen is beeld van de innige liefde van God. Gaandeweg en na veel lijden en strijd hebben we geleerd dat dit niet alleen geldt voor de heteroseksuele maar net zo goed voor de homoseksuele liefde. Het geldt voor alle innige liefde tussen mensen. Minacht die liefde niet. Maak haar niet stuk. Maak hem niet stuk.
De mannendiscussie,gebaseerd op een bijzin uit Deuteronomium, die mannendiscussie wanneer ze gerechtigd zijn een vrouw te dumpen, die mannendiscussie gaat hier volstrekt aan voorbij.
Maar we zijn geen haar beter dan de Farizeeën. Zoals de tekst uit Deuteronomium misbruikt is om vrouwen te lozen zo is de evangelietekst gebruikt om vrouwen en mannen op te sluiten in het huwelijk of van de maaltijd te weren of als gescheiden mensen levenslang als tweederangs christenen te beschouwen.
Jezus zegt: Je mag je partner niet verstoten. Er staat nergens in de bijbel dat er niet met heel veel pijn en verdriet maar niettemin toch fatsoenlijk en met respect gescheiden mag worden. Dat is de blijvende diepe zin van het gebod van Mozes. Scheiden is wat anders als verstoten. Ook in een in stand gehouden burgerlijk en kerkelijk huwelijk kan de een de ander verstoten. En gescheiden mensen kunnen elkaar trouw bewijzen en zijn daar op den duur ook toe geroepen.
Het is veelzeggend dat onze Heer niet het woord uit Deuteronomium maar een woord uit Genesis aanhaalt. En in dat woord zijn vrouwen en mannen gelijkwaardig, beiden geschapen naar Gods beeld.
Ondertussen is het helaas wel zo dat tegenwoordig een derde van de huwelijken eindigt in een echtscheiding. En in de meeste gevallen neemt de vrouw het initiatief. Is dat goed? Volgens sommigen wel want een teken van de toegenomen economische zelfstandigheid en zelfbewustheid van vrouwen. Mannen deden het allang maar nu kiezen ook vrouwen voor zichzelf en hun eigen ontplooiing. Mannen en vrouwen kiezen allereerst voor zichzelf en hun eigen levensgeluk. Dat klinkt goed maar het is niet alleen maar goed Het is ook uitermate verdrietig. Voor vrouwen en mannen is dit heel verdrietig. Voor kinderen vooral is dit heel verdrietig. Waarom gebeurt het dan toch zo vaak? Scheiden mensen soms te lichtvaardig? Dat zal zeker voorkomen. Wanneer alles gezet wordt op de kaart van warme liefde en diep geluk dan kan de durende trouw te weinig gewicht krijgen. En juist die trouw speelt in de liefdesbrieven van God een grote rol. Hij blijft ons mensen trouw. En dat vraagt hij ook van ons. Blijf trouw aan je eerste liefde voor God en voor de mens die jou als bondgenoot gegeven is.
Onze Heer zelf is daarvan het levend voorbeeld. Hij is de Herder die meegaat tot in de donkere dalen. Hij is de Leidsman die mij licht en leven geven wil. Hij laat ons ook in de hardheid van ons hart niet in de steek. Hij niet.
En als in diep verdriet een huwelijk of partnerschap moet worden beëindig, dan kan ook door ons de trouw aan elkaar, op andere wijze, toch bewezen worden. Blijf dan op andere wijze toch trouw aan je vriend of vriendin, de vader of moeder van je kinderen. Maak hem niet stuk. Maak haar niet stuk. Daarin moeten wij als gemeente elkaar helpen en bijstaan. En dan juist ook opdat er ruimte blijft voor de kinderen. Mensen mogen voor in en na een scheiding niet in de steek worden gelaten. Ooit heeft de zegen van de Eeuwige op beiden gerust. De Eeuwige zegene hen ook en zegene hun kinderen wanneer zij weer afzonderlijke wegen moeten gaan.
Ik heb jullie lief, zegt de HEER. Maak elkaar niet stuk en maak de kinderen niet stuk. Zij gedijen in liefde. Zij horen in het verbond dat God ooit al met Abraham sloot en van kind tot kind bevestigt (zoals wij zongen aan het begin van deze dienst). Wij allemaal horen in zijn liefdesverbond en precies daarom ook zijn wij onopgeefbaar verbonden met onze oudere broer, net als wij voorwerp van Gods liefde.
Ook hij hoort bij onze eerste liefde. Er is in onze kerk opnieuw discussie ontstaan over de onopgeefbare verbondenheid met het volk Israël. Want volk Israël houdt ook staat Israël in en is dus politiek en niet goed voor de Palestijnen. Het is hartverscheurend om aan te zien hoezeer de huidige regering van de staat Israël het volk meesleept in eng nationalisme en wraak.
het leed dat Palestijnen nu aangedaan wordt is ten hemel schreiend.
Maar onopgeefbare verbondenheid is geen politiek statement. Het is om te beginnen een schuldbelijdenis van de gruwelijke ontrouw waarmee de christenheid de joden heeft bejegend. En het is een belijdenis dat wij samen Israël en de kerk, leven van Gods liefde en van zijn genade. Onze kerk onderhoudt geen diplomatieke betrekkingen met welke staat dan ook en dus ook niet met de staat Israël. Maar onze kerk is wel onopgeefbaar verbonden met het volk Israël uit wie onze Heer geboren is. . En tegen onze oudste broer zeggen we: Verzoen je met de Palestijnen en gun hun een plek want zonder dat komt er geen vrede in Jeruzalem.
In de afgelopen weken vierde de synagoge Grote Verzoendag. Wat is er veel dat wij hebben stuk gemaakt. Dat geldt voor joden en voor christenen Dat geldt voor landen en staten. Want wij allemaal hebben last van kortzichtigheid en blindheid voor het geluk van de ander.
Vanuit die liefde van God mag elk onrecht (door wie dan ook begaan) benoemd worden en elk teken van verzoening en vrede verwelkomd.
Maak elkaar niet stuk. Gun elkaar de liefde. Blijf elkaar trouw.
Amen