Contact:Jan C. Bos
Wagnerkade 59,
2102 CT Heemstede
T 023 5332455
E jancbos@antenna.nl
Matteüs 22, 1-14 Kerkcentrum Holy Vlaardingen
Moet de hel terug in de kerk?
Professor Huijgen, de nieuw benoemde hoogleraar systematische theologie aan de PthU vraagt het zich oprecht af want er is veel hel in de wereld.
Er is veel hel. Wij allemaal denken met tranen in de ogen aan wat er gebeurd is op het jongerenfestival en de kibboets bij de grenstussen Israël en Gaza. Hamas-terroristen gingen als duivels te keer en vermoordden honderden tieners, tientallen vrouwen, mannen, kinderen, babies
en wat er nu gebeurt in Gaza.
Moet de hel niet terug in de kerk. Al was het maar omdat gruwelijk onrecht toch gestraft moet worden. Er moet toch recht zijn, hier, nu, ooit eens.
Huijgen kreeg veel commentaarvan Trouwlezers die hel en verdoemenis absoluut niet lusten.
Dat snap ik ook wel.
Moet de hel terug in de kerk?
Ik vroeg het me af nadat ik de gelijkenis van Jezus heb gelezen en nadacht over de preek vanmorgen.
Het bruiloftskleed ontbreekt. Iemand zit daar zonder bruiloftskleed en wordt geworpen in de buitenste duisternis. Geween en tandengeknars. Wie is die ene eigenlijk?.. Zou jij dat kunnen zijn? Zal ik dat misschien zijn?
Altijd weer is dat gepreekt in kerken tegen mensen met dikke kelen van de angst. Pas op en wees waakzaam.. Jij kan die mens zijn zonder bruiloftskleed en jij en jij en jij ook want velen zijn geroepen maar weinigen zijn uitverkoren. Is het de bedoeling om ons angst aan te jagen? Dat kan toch niet waar zijn? Moet die hel terug in de kerk?
Velen geroepen, weinigen uitverkoren, Ik kom daar op terug.
Laten we nog eens goed luisteren naar het verhaal van Jezus
Volgens dat verhaal horen wij hier allemaal tot de laatkomers, tot het volk van de straat dat er bij geroepen wordt. De liefde Gods is grenzeloos en niet tot één cultuur beperkt. Joden en Palestijnen dus, Israël en de kerk. Christenen en moslims. Kerkgangers en zinzoekers. Je hoeft niet bij een bepaalde groep te horen om in Gods aandacht te delen. Zijn grootste vreugde is ons geluk.
Oorspronkelijk is de gelijkenis gericht tegen de religieuze elite van de tempel die alle heil voor zichzelf wilde houden en niet kon aanzien dat Jezus royaal de kleine en minste mensen in zijn liefde betrok.
Maar wij nu vandaag mogen het ook lezen als een hartstochtelijk pleidooi aan ons om het niet bij je akker en je zaken te laten maar in te gaan op de nodiging recht te doen en lief te hebben en feestelijk te wandelen voor het Aangezicht van de Eeuwige.
De bruiloft is het symbool van het koninkrijk Gods. Dat zei Jesaja al. Het is een toekomstbeeld want ooit zal God zijn alles in allen. Maar tegelijk is het ook een symbool voor een levenshouding in het heden. Leef in verbondenheid met God die alle mensen liefheeft. Neem de tijd voor God en voor elkaar. Neem de tijd voor stilte die ontvankelijk maakt. Neem de tijd om na te denken over wat goed is en de Eeuwige van ons vraagt, om na te denken over recht en gerechtigheid, goedertierenheid en trouw. Sluit ook de ander in je hart. Harten genezen is veel effectiever dan bommen gooien. Doe wat je hand vindt om te doen in het vertrouwen dat God de vrucht geeft en dat zijn Koninkrijk, zijn bruiloftsmaal komen zal. Het zal.
Maar dan is daar die wanklank in het verhaal. Er is iemand zonder bruiloftskleed. Wie is het? Wat doet hij daar toch
Hij heeft geweigerd een kleed aan te trekken wordt vaak gedacht.
Het kan. Het kan zijn dat het verhaal dit bedoelt. Iemand gedraagt zich niet als bruiloftsgast. Hij verheugt zich niet in de liefde van God en ook niet in de vreugde van zijn medegasten.
Voor mij staat hij dan voor de mens die genoeg heeft aan zichzelf, aan zijn eigen akker en zijn eigen zaken Hij sluit zich op in zijn eigen gelijk, zijn eigen bubbel. Hij sluit zich af voor de ander en daarmee voor God.
De verschrikking die zich voor onze ogen in het Midden-Oosten afspeelt is het treurige gevolg van het feit dat mensen zich afsluiten voor elkaar. Dat haat de Jood. Dat onderdrukt de Palestijn. Dat misgunt elkaar Gods goede land. Gaza is al tijdenlang een openlucht gevangenis, de Westbank al tiijdenlang bezet gebied. Dat sluit af. Dat negeert en kleineert. Dat broeit. Dat voedt extremisme. Dat stikt de moord aan beide kanten. De hel op aarde. Mateloos verdriet vandaag.
Ik zie ook dat dit gebrek aan aandacht voor de ander en voor God een hele dominante factor is in onze westerse cultuur die heel veel rijkdom en welvaart kent gebouwd op onrecht en miskenning. Het bracht de hel van het kolonialisme. Het brengt, zegt de secretaris-generaal van de VN de klimaathel
En ik zie ook dat er heel veel diep ongelukkige jonge mensen zijn want het hangt allemaal van jou af en van het succes wat jij zelf van jouw levensproject maakt. Gelikte foto’s op de sociale media. Eenzame huilpartijen in bed.
Ooit zei de filosoof Sartre: De hel, dat zijn de anderen. Die anderen beperken mijn vrije ik.
Dat vrije ik, door niets beperkt, verwerkelijkt zichzelf ten koste van de ander en heel Gods schepping.
Van die cultuur maak ik deel uit. Ik profiteer er van en tegelijk lijd ik er onder.
Dirk de Wachter, de bekende Vlaamse psychiater gaf Sartre repliek:
De hel. Dat is het gebrek aan de ander.
En volgens mij is dat waar het in dit verhaal van onze Heer omgaat. Keer je je toe naar de ander. Laat je haar en hem toe. En laat je in die ander de Eeuwige zelf toe in jou bestaan die op jou een appel doet. Maak van deze aarde geen hel. Leef naar Gods koninkrijk en zijn gerechtigheid.
De hel, dat is het gebrek aan anderen en in die anderen aan de Eeuwige zelf. In het verhaal van Jezus wordt de hel de buitenste duisternis genoemd. Je bent afgesloten van het licht van de Eeuwige. Tegelijk geldt: Je hebt jezelf er voor afgesloten. Je hebt je afgekeerd van de mensen en daarmee ook van God. Vandaar ook het geween en het tandengeknars. Het is een realiteit hier en nu.
Iemand zonder bruiloftskleed wordt geworpen in de buitenste duisternis.
Hij draagt geen bruiloftskleed. Heeft hij geweigerd er een aan te trekken? Het kan.
Het kan ook dat hij geen bruiloftskleed gekregen heeft. Dat kan ook.
Nu vandaag zijn er veel mensen zonder bruiloftskleed. Nu vandaag zijn er velen die lijden onder hun eigen tekort maar ook onder het geweld dat mensen mensen aandoen.
Ik denk aan die ene voor mij naamloze Israëlische vrouw die voor onze ogen een legertruck in werd gesleurd. Ik denk aan de ouders van de bruut vermoorde kinderen. Ons hart breekt bij zoveel afschuwelijk op geen enkele manier te rechtvaardigen jodenhaat.
Ik denk ook aan de vrouwen, mannen en kinderen in Gaza, zonder elektriciteit, zonder water, zonder voedsel, schuilend onder een bommentapijt. De hel
IK denk ook aan de jonge vrouw in de isoleer omdat ze het leven niet aan kan. Ik denk aan de carrièremakers die zijn afgeknapt. Ik denk aan de kinderen die niet mee kunnen komen en worden gepest. Dikke duisternis. Buitengesloten, soms letterlijk uitgekotst. De wanklank in Gods goede Schepping, de barst in zijn geluk. De hel.
Maar God laat het daar niet bij.
Iemand draagt geen bruiloftskleed. In het verhaal van Jezus zijn het er niet heel veel. Dat zou je wel verwachten want het zijn er velen die schuldig tekort schieten. Jij ook, ik ook. En het zijn er veel die lijden onder alle geweld en verdriet. Jij ook, ik ook. Maar in het verhaal is er maar één. Eén die naakt staat voor God. Eén die alle lijden en pijn van de hele wereld draagt.
Het verhaal van Jezus eindigt met een vreemde zin. Ik noemde hem al eerder. Velen zijn geroepen, weinigen uitverkoren. Heel vaak is die zin heel bedreigend ervaren want er werd in gelezen: Weinigen zijn uitverkoren. Velen zijn bestemd voor de dikke duisternis.
Maar in die hele zaal vol mensen die staat voor Gods oordeel en Gods toekomst is het er maar één
En ik ken er ook maar één die verkoren is om ons te redden en verworpen is om ons te redden, één van wie verteld wordt dat hij zijn klederen aflegde, één die stom is voor zijn rechter, één die gedaald is in de hel. Een die in alle tekort, verdriet, pijn ons leven deelt, gedaald is in de hel om ons er uit te halen, troost te bieden, moed te geven.
En juist omdat hij dat naakte bestaan van ons heeft gedeeld, daarom worden wij tot op vandaag genodigd om als bruiloftsgasten met God en de ander te leven.
Moet de hel terug in de kerk? Nee, de hel als Gods fysieke martelkamer zoals ze in de Middeleeuwen dachten of duistere isoleercel, moet niet terug. Dat niet. Die niet.
Maar de hel is nooit weggeweest. Hij is er huiveringwekkend in de wereld waar mensen voor elkaar het leven tot een hel maken. Hij is er in de kerk, niet om ons bang te maken maar om ons te herinneren dat God het kwade haat en alle onrecht moet worden bestreden.
Hij is er bij God die het kwaad te niet zal doen op zijn tijd en wijze.
En die ons allemaal tot op vandaag door Jezus Christus roept, nodigt,
uit de duisternis in zijn licht.