Contact:Jan C. Bos
Wagnerkade 59,
2102 CT Heemstede
T 023 5332455
E jancbos@antenna.nl
1 Petrus 3, 1-13 Nieuwe kerk Haarlem
In het huis van de Vader zijn vrouwen niet onderdanig,
In het huis van de Vader zijn vrouwen niet ondergeschikt aan hun man.
Dáár niet
Petrus schrijft dat in zijn Paasbrief aan de leden van de gemeente van Christus. Die gemeenteleden zijn de bewoners van het Vaderhuis, ik kom daar zo even op terug.
In het huis van de Vader zijn vrouwen niet aan hun mannen onderworpen. Slaven, vrouwen en mannen zijn vrij en gelijkwaardig aan elkaar in dat huis.
Maar buitenshuis, zeg maar in de wereld, zijn vrouwen wel onderworpen aan hun mannen, net als slaven onderworpen zijn aan hun heren. Dat schrijft Petrus ook in zijn brief.
De bewoners van het vaderhuis zijn vrij en gelijkwaardig aan elkaar. Alle-maal erfgenamen, allemaal zussen en broers van Christus en geroepen in zijn voetsporen te treden. Maar buitenshuis zijn slaven onderworpen aan hun meesters en vrouwen onderworpen aan hun mannen.
Nog wel. Maar de dag komt dat de regels van het huis van de Vader overal en altijd zullen gelden.
Over dat Vaderhuis staat geschreven in het Evangelie van deze zondag.
In het huis van de Vader zijn veel kamers. Er is plek voor iedereen. Dáár wel.
In onze geloofsbeleving is dat Vaderhuis ooit eens in de hemel. Dat wordt gevoed door onze geloofsliederen. Bijvoorbeeld lied 730 Heer herinner u de namen/van hen die gestorven zijn/ en vergeet niet hoe zij kwamen/ langs de straten van de pijn, / langs de wegen van het lijden, /door het woud der eenzaamheid, /naar het dag en nacht verbeide / Vaderhuis, hun toebereid.
Maar in de taal van de Bijbel is dat Vaderhuis op zijn minst net zoveel op aarde. Het huis van mijn Vader is een plaats van gebed, zegt Jezus. Hij doelt dan op de tempel.
Het huis van de Vader is op de aarde en je hoeft het zelfs niet tot de tempel te beperken.
In het Eerste Testament wordt vaak over huis Gods of huis des HEREN gesproken wordt. En in vrijwel alle gevallen gaat het dan niet om een hemels huis maar om de plaats op aarde waar God zijn woning wil hebben bij zijn mensenkinderen.
Het heengaan en terugkomen van Jezus wordt vaak gezien als een aanduiding van zijn hemelvaart en wederkomst. Maar ik denk dat de evangelist Johannes allereerst bedoelt, dat Jezus heengaat naar zijn kruis en terugkomt in zijn Geest. Bij Johannes vallen Goede Vrijdag, Pasen, Hemelvaart en Pink-steren samen. Op Goede Vrijdag wordt Hij als het paaslam al verheerlijkt. En op Pasen blaast Hij op de leerlingen zijn Geest.
De Geest bemoedigt ons de weg van Jezus te gaan. Het is de weg van de dienstbaarheid en het mededogen. Het is de weg van de waarheid en de trouw en de gerechtigheid. Het is de weg van Jezus en Jezus is die weg, zegt het Evangelie. Het is de weg die vrouwen en mannen samen gaan en die brengt naar het Vaderhuis op aarde en in de hemel.
Precies daarom kun je zeggen dat gemeenteleden bewoners van het vaderhuis zijn. Ze zijn het nu al in de kerk die niet voor niets vaak huis van God wordt genoemd.
Petrus drukt het iets anders uit. Hij zegt in het begin van hoofdstuk 2 (dat jullie vorige week gelezen hebben. Hoofdstuk 2 en 3 horen bij elkaar) dat de gemeenteleden “vreemdelingen en bijwoners” zijn. “Parochianen” staat er dan in het Grieks. En onze nieuwe Bijbelvertaling vertaalt dat mooi met “vreemdelingen die ver van huis zijn”. Hun huis dat is het Vaderhuis. Daar horen wij thuis. Dat is onze identiteit. In de wereld zijn we vreemdelingen. In het Vaderhuis zijn we thuis.
In dat huis van de Vader zijn vrouwen niet aan mannen onderworpen, net zomin als slaven aan hun meesters. Maar in de wereld zijn ze dat wel.
Dat is de achtergrond van de tekst waarmee hoofdstuk 3 begint en die in de vertaling luidt.
Vrouwen, erken het gezag van uw man.
In de ons nog vertrouwde Bijbelvertaling staat het nog iets anders: Vrouwen, weest uw mannen onderdanig. Het huwelijk staat er in schuine lettertjes boven in de Bijbel die ik met mijn belijdenis gekregen heb. Ook dat nog! En zo is het ook van eeuwigheid tot amen als een huwelijksregel en een regel in de gemeente gelezen. Vrouwen weest uw mannen onderdanig.
Schrap die huwelijksregel maar uit de Bijbel, denken heel veel vrouwen in de gemeente tegenwoordig. Die regel heeft ontzettend veel kwaad gedaan omdat in de loop van de geschiedenis de heren er in lazen dat vrouwen hun plaats moesten kennen, net als de slaven. Ze moeten onderdanig zijn. Maar dat heeft Petrus niet geschreven.
In de grondtekst staat een voltooid deelwoord, geen gebiedende wijs. Later staat die gebiedende wijs er wel. Ik kom daar nog op. Maar hier niet. Petrus schrijft gen gbod maar beschrijft een feit. De slaaf is ondergeschikt aan zijn Heer, de vrouw is ondergeschikt aan de man.
Heeft God die orde gewild? Sommige Bijbelse stemmen suggereren van wel. Andere Bijbelse stemmen, bijvoorbeeld Genesis 1 klinken toch echt anders.
En in ieder geval in het huis van de Vader geldt die orde niet.
Petrus zegt heel nadrukkelijk tegen slaven, vrouwen en mannen. Jullie zijn vrije, gelijkwaardige mensen.
Vrij van dwang, vrij van angst voor verlies en dood, vrij van verslaving, vrij voor de ander en vrij voor God.
Dan is het wel heel wrang dat tot op vandaag mannen in deze teksten lezen dat vrouwen aan hen onderdanig moeten zijn en vooral ook moeten blijven. Vooral in de kerk. Ze draaien tot op vandaag de tekst van Petrus om. In de decadente buitenwereld zijn vrouwen vrij maar in de kerk zijn ze ondergeschikt. Zo moet dat. Zo hoort het te zijn. Dat zit diep ingebakken in orthodoxe tradities tot op vandaag. Niet alleen vrouwen maar ook homo's en transgenders lijden daaronder, helaas ook in de kerk, tot op vandaag.
Petrus zegt wat anders. In het vaderhuis zijn slaven, vrouwen en mannen vrij en gelijkwaardig, zijn alle gemeenteleden vrij en gelijkwaardig.
En de bedoeling is dat dit in de wereld ook het geval zal worden.
Het moet zo worden maar het is niet zo. Nog niet, nog altijd niet.
Hoe moet je nu met die spagaat, dat vreemdelingschap omgaan.
Wat moeten de in Christus vrije slaven en vrouwen nu doen. Betekent die vrijheid in Christus dat ze hun arbeidsverband moeten verbreken? Moeten ze een parallelle gemeentesamenleving van slaven beginnen ver buiten de wereld en de maatschappelijke verbanden? Moeten de vrouwen hun mannen verlaten als feministen avant la lettre?
Petrus zegt: Keer je niet af van de huidige maatschappelijke verbanden maar voeg je er in en bevorder in die maatschappelijke orde het goede leven. Dat is de kern. Wees niet alleen maar bezig met mode en opschik. Wees niet alleen maar bezig met jezelf maar bevorder het goede leven voor allen. Het is zo nodig vandaag.
Doe wat goed is, zegt hij in de laatste verzen van ons tekstgedeelte. Hier staat wel een gebiedende wijs. Doe wat goed is. Gebruik de vrijheid die je hebt gekregen niet om egoistische te leven en lak te hebben aan iedereen. Gebruik de vrijheid om goed te doen. Doe in de wereld wat het goede leven bevordert.
Je doet dat door te leven in de gezindheid van Christus. Je doet dat door meevoelend te zijn, sympathiek te zijn. Je wint je ongelovige man door te leven in de gezindheid van Christus, je koestert je vrouw door te leven in de gezindheid van Christus. Dat geldt voor slaven, Hetzelfde geldt voor vrouwen. Hetzelfde geldt voor ook voor mannen. Petrus zegt dat er nadrukkelijk bij. In de gemeente hebben ze geen bevoorrechte positie. Voor u mannen geldt hetzelfde. Het geldt voor allen in de gemeente.
Leef niet in een bubbel. Pantser niet je eigen gelijk maar wees solidair met je naaste en voel met haar en hem mee. Ook als die solidariteit je moeilijk valt. Gun hem en haar een plek. Het is zo broodnodig vandaag.
Onze gemeente leeft nu in een andere tijd en staat in een andere maat-schappelijke positie dan de gemeente aan wie Petrus zijn brief richt. Er zijn geen slaafgemaakte mensen in onze gemeente en vrouwen zijn veel minder afhankelijk van hun mannen dan vroeger. Gelukkig maar en je moet dat vooral niet willen terugdraaien. Want zo was het altijd al bedoeld in het huis van de vader.
Die beweging is begonnen met Pasen en gaat door tot op vandaag. En op 5 mei vierden we juist dat met iedereen
En wij worden geroepen om in de gezindheid van Christus met die paasbeweging mee te doen.
Gebruik de vrijheid die jou geschonken is om ook de ander vrij te laten en te maken. Niet alleen slaafgemaakten, niet alleen vrouwen zijn vrij maar ook zwarten, homo’s lhbti. Ze mogen er zijn in het huis van de Vader.
En zo moet en zal het worden in onze wereld.