Home
Artikelen
Preken





De bekering van een bankier
maart 2012

Greg Smith was tien jaar lang een van de belangrijkste valutahandelaren van de grote zakenbank Goldman Sachs in Amerika. Hij nam publiekelijk ontslag door zijn ontslagbrief te publiceren in The New York Times. Bankmanagers die neerkijken op klanten, hen 'muppets' noemen en proberen hen zoveel mogelijk geld af te persen. En dat alles om er zelf beter van te worden. Alle vooroordelen over banken en bankiers komen er in voor.
Is die bank dan groot geworden door boevenstreken? Volgens Smith is dat niet het geval. De bank die inmiddels 143 jaar bestaat is in het verleden groot geworden door het vertrouwen van hun klanten te verdienen door degelijk zaken te doen. Pas in de laatste jaren is de cultuur veranderd en ging het alleen nog maar om de winst voor de bank.
Ik denk wel dat op deze historische blik wat valt af te dingen. 143 jaar geleden maakte het naakte kapitalisme talloze slachtoffers. Dankzij de inspanningen van de vakbeweging kwam er in West Europa een balans tussen arbeid en kapitaal: We maken een eerlijk product en verdienen een eerlijke boterham.
Volgens Greg Smith, en niet alleen volgens hem, is de houding waarin je eerlijk je producten maakt en je diensten verleent en niet alleen oog hebt voor je eigen belang maar ook voor dat van de ander, volstrekt verdwenen. Het is normaal geworden, sterker nog een teken van goed ondernemerschap, als je ging voor de grootste winst op de kortste termijn.
De juniorbankiers die binnenkomen bij Goldman Sachs krijgen dat verhaal te horen van hun seniors die ieder gevoel voor moraal hebben verloren. Goed is wat het meest profijtelijk is voor de bank zelf. Als het goed is voor de bank zelf is het goed voor jouw portemonnee. Goed is als je groeit.
De financiële crisis is vooral ook een morele crisis. Wat Greg Smith in zijn brief schrijft is niet nieuw. Het is hoogstens opmerkelijk dat het van binnenuit bevestigd wordt. Omdat het een morele crisis is, kan deze niet alleen met financiële middelen worden bestreden zoals ons kabinet wil en doet. Er moet een andere cultuur komen. De banken moeten zich bekeren maar niet alleen zij. Er moet een nieuw moreel besef komen in de hoofden van de mensen, van politici en beleidsmakers, van hypotheekverkopers en van huizenbezitters. Hou op met de windhandel. Hou op met die te verheerlijken als het meest succesvolle ondernemen. Haal de Euro-tekens uit je ogen en zet je beide voeten op de grond. Dat is veel beter voor de samenleving en uiteindelijk ook veel beter voor je zelf.
Tweeduizend jaar geleden schreef de apostel Paulus een tekst die opmerkelijk modern aandoet: Wij hebben niets in deze wereld meegebracht en kunnen er ook niets uit meenemen. Wij hebben voedsel en kleren, laten we daar tevreden mee zijn. Wie rijk wil worden, staat bloot aan verleiding, raakt in een valstrik en valt ten prooi aan dwaze en schadelijke begeerten die een mens in het verderf storten en ten onder doen gaan. Want de wortel van alle kwaad is geldzucht. Door zich daaraan over te geven, zijn sommigen van het geloof afgedwaald en hebben ze zichzelf veel leed berokkend.
Het is in de grond zo’n simpele waarheid. Je kunt beter naar de Bijbel luisteren dan naar de bank die je gouden bergen belooft en met gebakken peren laat zitten.
In de politiek klinkt steeds luider de roep om hervorming. Maar dat wordt niks als er niet een morele hervorming aan ten grondslag ligt.
In de kerk vieren we straks Pasen. Een van de belangrijkste motieven van het paasfeest is het paaslam, het Lam Gods. Daarmee wordt aangegeven dat een mens van zijn doodlopende weg kan afkeren en zich richten op een weg die leven geeft en toekomst. Dat kan alleen als de schuld wordt gedelgd en een mens de kans krijgt opnieuw te beginnen maar dan anders dan voorheen. Ook op de bank is het goed om niet slaafs de beurskoers te volgen maar ook eens de bijbel te lezen.

foto Jan C. Bos

.