Home


Preken


Jan BosContact:
Jan C. Bos
Wagnerkade 59,
2102 CT Heemstede
T  023 5332455
E jancbos@antenna.nl




29 december 2019  Een zwaard door je ziel
Lucas 2, 22-40  Dorpskerk, Bloemendaal

“Je zult als door een zwaard doorstoken worden”
Dat zegt Simeon tegen Maria. Dat zegt Simeon tegen een moeder die zielsveel van haar kind houdt. “Er zal een zwaard door je ziel gaan”, staat er in de klassieke vertaling. Het wordt overgenomen in de beroemde hymne Stabat mater dolorosa. Naast het kruis staat de bedroefde moeder wier ziel door een zwaard doorstoken wordt.
Ook nu vandaag zijn er moeders in hun ziel gewond omdat hun kind gestorven is. Doodgemarteld als ooit eens Jezus, gesneuveld in de woestijn,omgekomen bij de terreuraamslag in Mogadishu, doodgestoken in een uit de hand gelopen tiener-ruzie, gevallen in het verkeer of zomaar, zomaar gestorven in zijn bedje. Er gaat een zwaard door je ziel. Nu vandaag denk ik aan al die moeders die het kerstfeest hebben gevierd en het nieuwe jaar tegemoet gaan met een gewonde ziel.

Zover is het met Maria nu nog niet.
Ze zijn in de tempel. Het is een prachtige dag en een feestelijk gebeuren. Jozef en Maria wijden hun eerstgeboren zoon toe aan de Eeuwige. Dit kind zal de redder zijn van de mensen en een licht voor de volken. Het is nog helemaal kerstfeest. Jesaja spreekt jubelende woorden tot jonkvrouw Jeruzalem. Je zult een schitterende kroon zijn en alle volken zien jouw licht en gerechtigheid. En Simeon vult het aan: Mijn eigen ogen hebben de redding gezien die u bereid hebt voor de volken. En Hanna neemt het over en zingt God lof. Er klinken zegenrijke woorden vol dankbaarheid en hoop.
En kijk, daar is Maria. Daar is de dochter van Sion, de moeder van de kerk. Daar is onze moeder. Ze drinkt die woorden vol hoop. Ze is helemaal open voor God en voor de toekomst. Ze draagt haar kind op aan de Eeuwige. Zegen het en behoedt het. Doe lichten uw gelaat over dit kind. Zegen en behoedt dit kind, mijn kind. Dat het tot zegen is. Dat het geluk zal brengen en gelukkig zal zijn.

Het is bijna 2020. En net als Maria dragen vandaag moeders hun kind in de armen. Ze koesteren en behoeden het. Ze dromen van een goede toekomst. Moeders en vaders spannen zich in om die goede toekomst voor hun kind te bereiken. Er wordt heel veel in kinderen geïnvesteerd.  Het beste is nog niet goed genoeg als de ouders geld en mogelijkheden hebben. Excellente scholen en dure bijlessen worden ingezet. Er lopen heel veel koningskinderen rond in Nederland. Verwende prinsen en prinsessen zijn er ook net als kinderen voor wie dit allemaal niet is weggelegd omdat ze toevallig in een kansarme postcode of met onjuiste papieren geboren zijn. 
Vandaag dragen moeders hun kind in de armen. Ze dromen. Ze hopen. Soms bidden ze. God, zegen dit kind, mijn kind. En wij allemaal bidden het met de moeders mee. Zegen en behoed ons en vooral ook onze kinderen want de tijden zijn zwaar en de toekomst is onzeker.

De afgelopen weken werd het nieuws gedomineerd chaotische Brexit-taferelen, een moeizame klimaattop en protesten van boze boeren en bouwers. Afspraken om migratiestromen te regelen mensenrechten te beschermen en natuur te herstellen  worden door volksmenners misbruikt om mensen op te stoken.  De volken zoeken hun eigen belang en lijken steeds minder geneigd om samen te werken. De aarde warmt op door het overmatig gebruik van fossiele energie en de noodzakelijke beperkingen komen maar moeizaam tot stand.  Kapitalisten duiken weg. Politici verschuilen zich. En ieder vindt dat de ander moet betalen. Het grote verschil tussen de hebbers en de niet-hebbers is schrijnend en gevaarlijk. Conflicten kunnen uit de hand lopen met rampzalige gevolgen. Het gaat goed met de Nederlandse economie en tegelijk rommelt het. Dat kan zomaar omslaan in een nieuwe crisis. Dat alles hangt als een zwaard van Damocles boven ons hoofd en boven het hoofd van onze kinderen.
Dat zwaard van Damocles komt niet uit het Evangelie maar uit de Griekse mythologie. Kennen jullie het verhaal? Hoveling Damocles prees koning Dionysius gelukkig met zijn heerlijkheid. Daarop bood deze hem aan, mee te genieten aan zijn banket. Damocles smulde naar hartenlust tot hij boven zich een zwaard ontdekte. Koning Dionysus had het boven hem laten ophangen aan een paardenhaar. Zo precair is een leven in weelde en overdaad. Dat verhaal geeft wel een beeld van ons leven. Het gaat ogenschijnlijk goed maar de bom kan barsten. Het zwaard kan vallen.
Zegen en behoed ons God. Redt ons en onze kinderen. Redt ons uit angst en nood.

Maria houdt haar kind in de armen.  Dit kind is Gods antwoord op onze nood en vertwijfeling, onze angsten en verlangens. Hij zal de redder zijn van de mensen en een licht voor de volken, zei Jesaja al. En Simeon en Hanna nemen het over.  Dit kind is Gods antwoord op onze gebeden.  
Maria is het oerbeeld van de geloofsgemeenschap. Met haar houden wij in de kerstweek van 2019 dit kind in onze armen.  Op deze verscheurde aarde betekent dit kind vrede voor alle mensen want God heeft alle mensen lief.
Maar dan zegt Simeon, het lijkt wel plompverloren, tot de dan nog zo hoopvolle en gelukkige moeder: Er zal een zwaard door je ziel gaan. Het hikt in de tekst. Het is een dissonant temidden van alle vreugdevolle klanken.  Tenminste dat is het op het eerste gehoor. Maar op het tweede gehoor is het dat niet.
Er zal een zwaard door je ziel gaan, zegt Simeon tot Maria Hij zegt niet: Er hangt een zwaard van Damocles boven je hoofd dat kan vallen.  Hij zegt: Er zal een zwaard door je ziel gaan.  Dan gaat het niet over de hoogmoed waarmee mensen dansen op de vulkaan.  Het gaat niet over de onverschilligheid die mensen ten toon spreiden tegenover de nood van hun medemensen.  Het gaat niet over de hardheid in de politiek en het zakenleven. Ja, dat allemaal kan het zwaard van Damocles vrezen.  Maar Simeon heeft het over wat anders. Hij heeft het over de kwetsbaarheid van dit kind en hij heeft het over de kwetsbaarheid van de ziel van Maria.
Kijk, daar staat Maria. Ze heeft tegen de klippen op gezongen dat Gods recht zal zegevieren.  Ze heeft ons allemaal voorgehouden dat wij hongerigen moeten voeden, onze rijkdom moeten delen. Zacharias, Simeon en Hanna zijn er bijgevallen. Het is de lofzang van de rechtvaardigen op rechtvaardigheid in onze wereld.  Het is zo nodig voor alle kinderen die nu geboren zijn en nog geboren worden.  Het is zo nodig dat wij daar concreet op uit zijn.
Maar tegelijk, moeder en vader, opa en oma, lief mensenkind: Er gaat in deze wereld een zwaard door je ziel.  Dat is geen dreigement.  Dat is het leven van ieder mens die gelooft en hoopt, koesteren en zorgen wil.   Dat is het leven van ieder mens die zich niet afsluit voor wat er gebeurt en zich niet pantsert in eigen gelijk en eigen geluk alleen. Door een steen kan geen zwaard gaan, door een ziel wel. Door jouw ziel wel. 

Simeon spreekt Maria aan op wat in haar het meest wezenlijk is. Dat is haar ziel. Met haar ziel prijst zij God in het magnificat. Tot in het diepst van haar ziel wordt zij gewond wanneer haar Zoon, onze Heer, lijdt en sterft in onze wereld. Die kwetsbare, gewonde ziel is het kostbaarste wat zij heeft.  Deze ziel draagt vrucht omdat ze zich raken laat door de hemel en door de mensen die God nodig hebben.  En wij kunnen onze zielen met haar ziel verenigen in eenvoud en liefde voor God en voor de mensen.
Er gaat een zwaard door je ziel. Vanmorgen moet ik denken aan alle moeders die in hun ziel gewond zijn omdat hun kind gestorven is. Het leven van doodgewone mensen als jij en ik is vaak hartverscheurender dan je op het eerste gezicht zou denken.  Op het eerste gezicht gaat het allemaal zo gelikt als de profielfoto op facebook. Leuke vrouw, goede baan, Vinex-woning.  Maar achter dat eerste gezicht schuilt een kwetsbare ziel die geraakt wordt door liefde en lijden. 
Jouw ziel is het kostbaarste dat je hebt.  Je hebt haar van God gekregen. En wie zich opent voor God en voor de mensen, wie zich openstelt voor liefde en eenvoud, zal vroeg of laat door een zwaard gestoken worden. Je deelt het met Maria. Je deelt het met onze Heer die zich door alle nood en door jouw duizend angsten tot in zijn ziel liet raken.  En die met zijn eenvoud en liefde jouw ziel geneest en redt en nieuwe wegen wijst. Ga met God. Ga in liefde en eenvoud. Doe wat voor jou mogelijk is.
Jouw kwetsbare ziel is het kostbaarste dat je hebt. En juist in haar kwetsbaarheid is zij vruchtbaar. 
Met hart en ziel deel je in het leven en lijden van onze Heer.
Jouw ziel draagt dan vrucht tot in Gods toekomst. Jouw ziel blijft geborgen in het hart van de Eeuwige.