5 mei 2019  Wie is waardig het boek te openen?
Openbaring 5, 6-15 Ontmoetingskerk Haarlem

Wie is waardig de boekrol te openen?
Zo luidt in de mij nog vertrouwde Bijbelvertaling de sleutelvraag die in grote het visioen dat Johannes op Patmos zag, wordt gesteld. Wie is waardig de boekrol te openen? Wie mag dat doen en kan het ook. De engel in het visioen stelt die vraag met luide stem. Zo belangrijk is die vraag kennelijk.
De boekrol is verzegeld. Wie is waardig de boekrol te openen? Wie?
De verzegelde boekrol is een belangrijk symbool in de Bijbel. We vinden hem al in de profetieën van Jesaja en Ezechiël. De boekrol is het symbool van Gods geschiedenis met de mensen. De boekrol zit boordevol letters die het geheim spellen van al wat gebeurt in hemel en op aarde. De boekrol bevat het levensgeheim achter de hoogten en diepten in ons bestaan. In de boekrol staat geschreven wat Gods bedoeling is met jouw leven en met ons leven. De boekrol is geschreven om het kwaad te weren en het goede te doen. De boekrol geeft zin en doel, richting en samenhang. De boekrol is tot zegen van de mensen. Wie is waardig de boekrol te openen? Wie mag dat doen? Wie kan dat?
In de loop van de geschiedenis zijn er mensen geweest die dachten dat zij die rol wel spelen konden. Dat begon al met keizer Domitianus die in de tijd van Johannes de ziener verordineerde dat de mensen het best af waren met één rijk en één keizerlijke staatsideologie. Duizenden christenen stierven onder die ideologie omdat ze anders dachten dan de keizer. Maar ook na hem waren er telkens weer machthebbers die dachten dat de mensheid het gelukkigst af was onder hun bewind en wijze leiding. Constantijn, de grote christelijke keizer, dwong ook zo’n eenheid af en onder de kruisvaarders werd dat gruwelijk onderstreept. Zij dachten dat ze de boekrol wel konden openen en het goddelijk bestuur konden vestigen. In de 19^e eeuw predikten de communisten hun heilstaat en vader Stalin liet er tallozen voor bloeden. En nu vandaag op deze zondag gedenken wij hoe Hitler zichzelf als Führer zag die het blanke ras naar het heil kon voeren. Ook hij dacht dat hij de boekrol wel openen kon en vermoordde met zijn verderfelijke ideologie honderdduizend maal honderd duizenden mensen en vooral miljoenen joden. De ziener ziet in de hemel tienduizend maal tienduizenden engelen Gods lof bezingen maar op aarde rijgen de tienduizend maal tienduizend graven op de oorlogskerkhoven zich aaneen. Wie is waardig de boekrol te openen? Wie?

De ziener  weent. Ik gebruik nog een keer een oud statenbijbelwoord. De ziener weent omdat niemand de boekrol kon openen, niemand waardig was om dat te doen.
God in de hemel troont op hemelse lofzangen, ziet door de glazen zee met kristallen zuiverheid de kinderen van de mensen die leven en sterven en leven en sterven in een altijd maar durende cirkelgang. Dat wekt en vecht, dat baart en bloedt. Ach, wat heeft het voor zin, wat heeft dat toch voor zin uiteindelijk?
Altijd weer hebben mensen geprobeerd zin en samenhang aan te brengen. Zeg niet dat ze het niet geprobeerd hebben tot in onze dagen aan toe. Ze vechten tegen onrecht. Ze denken eerlijke verhoudingen te scheppen. Ze maken wetten. Ze verklaren de rechten van de mens en kondigen een nieuwe economische orde af. We filosoferen en theologiseren.
Gisteren herdachten we de duizenden doden en vandaag vieren we de vrijheid die telkens opnieuw wordt bedreigd door de hoogmoed van de mensen die denken dat zij de loop van de geschiedenis kunnen herschrijven en zijn gang kunnen besturen. We vieren de vrijheid. De kinderen van Nederland dansen op de popfesti-vals hier vlakbij in de Haarlemmerhout. Maar wie begrijpt het lot van de tienduizenden kinderen die zich in ons bevrijde continent te pletter lopen tegen de blinde muren van ons strenge asielsysteem. Wie begrijpt de zin van het leven, het strijden en lijden, het vallen, opstaan en weer vallen in een eeuwige cirkelgang.
De wijze zoekt en zoekt, de dwaze haalt zijn schouder op en zegt: Zo is het nu eenmaal. De postmodernen hebben het altijd al geweten dat iedere samenhang zoek is en ook niet te vinden is. Maar de ziener weent. En zijn tranen zijn de tranen van hem die zich bij alle vragen niet neerlegt, die alle oorlog en leed niet aanvaarden wil. Zijn tranen zijn de tranen van hen die lijden aan de tijd, huilen om ieder kind dat tevergeefs geboren lijkt. Is er dan niemand die uitzicht biedt, inzicht geeft, mij helpt dit leven toch te leven, mij troost wanneer ik sterven zal. Is er dan niemand die dit alles zin en doel en richting geeft...

 Ween niet, zegt de oudste, de leeuw uit de stam Juda heeft overwonnen. Hij is waardig de boekrol te openen. Dat zégt de oudste maar de ziener zíet wat anders. Hij ziet in het midden van de troon helemaal geen leeuw staan maar een lam.  Dat lam staat als geslacht. Dat wil zeggen aan de ene kant staat het triomfantelijk in het midden van de troon. Het heeft macht. Dat blijkt uit de zeven sterke horens die het draagt. En het is een machthebber met visie. Dat blijkt uit de zeven ogen die het heeft. Met aandacht ziet Hij de nood van de mensen. Aan de andere kant is het getekend door lijden en dood. Het heeft zichzelf prijsgegeven. En precies daarom is dit Lam waardig om de boekrol te openen. Dat lam komt nu en neemt de boekrol uit de hand van de op de troon gezetene.
Dit is een van de meeste beslissende beelden uit de hele apocalyps. Hier valt de beslissing en al wat komt is gevolg van dit ene gebaar. Het lam dat geslacht staat komt en neemt de boekrol om deze te openen.
Dit beeld in de hemel onthult de betekenis van het kruis van Christus op aarde. Het lam dat geslacht staat is de gekruisigde Christus. Ja, voor ons die nu hier comfortabel in de kerk zitten is dit wellicht vanzelfsprekend, is dit te vanzelfsprekend. Maar Johannes heeft nog met zijn eigen ogen gezien hoe daar een man hing te martelen en te bloeden en roemloos te sterven. En niets van glorie of eer, niets van licht of inzicht. Dikke duisternis was het. Verlatenheid, dat was het. Grauwe gevangenis, kale ziekenkamer, bang hart. En toch wordt juist daar Gods geschiedenis geschreven.

 Wanneer de verrezen Heer aan zijn leerlingen verschijnt, dan toont Hij hun zijn handen en zijn voeten en nodigt Hij hen nadrukkelijk uit Hem aan te raken. Waarom toont Hij hun zijn handen en voeten? Omdat zijn handen en voeten de merktekenen dragen van zijn lijden. Christus nodigt zijn leerlingen uit zijn wonden aan te raken. Heel expliciet staat dat geschreven over Thomas in het Evangelie naar Johannes maar ook hier is het een treffende bijzonderheid. Zie mijn handen en mijn voeten. Raak Mij, raak Mijn wonden aan. En daarmee nodigt Hij ook ons aan om niet weg te kijken bij alle nood en dood vandaag maar om mee te leven en mee te lijden in onze wereld. De zin van de geschiedenis wordt niet gevonden in de paleizen en parlementen maar daar waar mensen elkaar in hun lijden raken en nabij zijn. De zin van de geschiedenis wordt door ons gevonden in Christus die aan het kruis het lijden van de hele wereld draagt, onze mislukkingen heelt en in zijn weg van liefde ons leven terecht brengt.
Hier ligt een van de kostbare schatten van ons christelijk geloof. Dat geloof is geen garantie tegen lijden en verdriet. Veel mensen in onze wereld kunnen niet tegen verdriet en lijden. Als het leven niet jong en mooi is, is er niets meer aan. Als ergens een barst in zit, wordt het weggegooid. Maar zo is niet onze God en zo hoeft het niet te zijn onder ons mensen. Verdriet en lijden is ook leven. Dat hoort bij het kostbare geheim dat door Christus wordt onthuld.

 Wie is waardig de boekrol te openen. Het Lam is waardig de boekrol te openen. Dat zingen tienduizend maal tienduizenden engelen in de hemel. Het is een bevrijdingslied. Het is een nieuw bevrijdingslied. En de bedoeling is dat wij op aarde dit nieuwe bevrijdingslied ook gaan zingen tegen alle ongeloof en wanhoop in. De bedoeling is dat wij het zingen omdat we geloven mogen dat in de hemel de tirannie al verslagen is. Laten wij dat nieuwe lied zingen tegen alle hoogmoed in die vandaag opnieuw de kop op steekt. Laten we het zingen om alle vermoorden en gemartelde en aan de kant geschoven mensen te gedenken en stem te geven. Laten we het zingen omdat we tegen alle mislukking in de hoop blijven voeden op Gods nieuwe wereld waarin gebroken mensen worden geheeld, verdeelde mensen worden verenigd en waarin ook jij en ik mogen opademen en leven.
Amen.