Contact:Jan C. Bos
Wagnerkade 59,
2102 CT Heemstede
T 023 5332455
E jancbos@antenna.nl
februari 2011
In zijn toespraak in de rechtbank op 7 februari zei Wilders het nog eens luid en duidelijk: de Islam “is een ideologie die al veertien eeuwen uit is op onze vernietiging.” Het is “een ideologie die voortkomt uit de woestijn en alleen maar woestijnen kan voortbrengen omdat ze de mens geen vrijheid gunt.” Wie alle moslims op het Tahirplein in Cairo heeft gezien die zich willen bevrijden van een jarenlang door het westen gesteunde dictator, zal zich genuanceerder uitlaten dan Wilders. Maar het gaat mij nu vooral om de koppeling die er wordt gemaakt tussen de woestijn en het vermeende gebrek aan vrijheid.
Niet alleen de islam komt uit de woestijn voort, Jodendom en christendom net zo goed. Ik bedoel dat niet in historische maar in culturele zin. De bronnen van ons geloof liggen in de woestijn. Abraham, de vader van alle gelovigen leefde in de woestijn. Mozes was veertig jaar herder in de woestijn. Elia, Johannes de Doper en ook Jezus zijn gevormd in de woestijn. De woestijn is de plek waar een mens God ontmoet. Volgens de traditie ontving Mozes de tien geboden, een van de belangrijkste teksten uit de bijbel, in de woestijn. Ik ben de HEER uw God die u bevrijd heeft, zo begint deze tekst. En alle regels die volgen zijn bedoeld om die vrijheid te bewaren.
Ik weet ook wel dat godsdienstige regels door fanaten worden misbruikt om vrouwen, kinderen, homo’s, zwarten en alles en iedereen wat niet jouw eigen soort is, te onderdrukken en zelfs te doden. Die fanaten vind je helaas in alle godsdienstige stromingen. Het is jammer dat Wilders die zwarte kant alleen in de islam ziet en daar dan ook alleen maar een zwarte kant ziet. Iedere nuance is hem vreemd.
Daartegenover stel ik dat regels nodig zijn om de vrijheid te bewaren. Vrijheid is al net zo’n kwetsbaar woord als geloof of godsdienst. Ook in naam van de vrijheid zijn de afschuwelijkste misdaden gepleegd. In naam van de vrijheid is de aarde gepunderd.
In een van de belangrijkste boeken van het afgelopen jaar Freedom van Jonathan Franzen wordt een onthutsend beeld geschetst van onze maatschappij waar “vrijheid” het hoogste goed is. De belangrijkste vrijheid voor veel Amerikanen is de vrijheid om een geweer te kopen. Ik ben koning in mijn eigen domein en verdedig dat tegen iedereen. Vrijheid is dan doorgeslagen autonomie waarin alleen jij zelf de maatstaf van alle dingen bent en je je door niemand de wet laat voorschrijven.
De dansende vrijheidsminnende moslims op het Tahirplein in Egypte vieren met vreugde hun vrijheid. Maar nu het feest voorbij is moeten ze verder. Ze moeten leren met hun vrijheid om te gaan. We hopen en bidden vurig dat ze niet ten prooi worden van godsdienstfanaten die hen knechten zoals dat in Iran is gebeurd. We hopen wel dat ze in hun geloof de inspiratie vinden om een samenleving te bouwen waarin recht wordt gedaan en de liefde kan bloeien.
De kern van de tien geboden in de woestijn is dat je God liefhebt en de naaste. De liefde tot God maakt dat je leven meer is dan geld, goed en genot. Je bent er niet afhankelijk van. De liefde tot de naaste maakt dat je de ander haar of zijn leven, huwelijk, waarheid en bezit gunt. De kern van elke godsdienst is compassie. Daar mag je elke godsdienst belijder aan houden. Zonder compassie is vrijheid een gevaarlijk begrip. Vrijheid kan niet zonder regels. Echte vrijheid is in de woestijn geboren.
De woestijn is de bakermat van ons geloof. In de woestijn beginnen de verhalen die de komende veertig dagen voor het paasfeest kleuren. En wat in die woestijn begint mondt uit in een bloeiende tuin van vrede en recht waarin de mensen vrij zijn en elkaar het leven gunnen.