Contact:Jan C. Bos
Wagnerkade 59,
2102 CT Heemstede
T 023 5332455
E jancbos@antenna.nl
Als dat niet kan. Wat dan wel?
November 2010
De Islam-nota van de Protestantse Kerk die in november 2010 op de Generale Synode besproken is heeft een kleine storm veroorzaakt. Dat zal vooral door de berichtgeving in Trouw zijn gekomen die stelde dat de nota het samen bidden met moslims verbood. De rapen waren gaar en in soms felle bewoordingen werd de hele nota afgeserveerd. Er zijn immers op meerdere plaatsen interreligieuze samenkomsten die proberen bij te dragen aan een goede verhouding tussen christenen en moslims.
In de nota wordt in gegaan op de vragen en angsten die zowel bij christenen als bij moslims over en weer met betrekking tot elkaar leven. Er wordt geprobeerd de overeenkomsten en de verschillen te beschrijven. Volgens sommige critici kan dit genuanceerder en de synode heeft dan ook besloten de nota bij te stellen en daarbij meer dan een deskundige te betrekken. Dat lijkt me een goede zaak.
Maar hoe zit dat nu met het samen bidden? Is dat verboden? Dit is wat de nota er over zegt:
Toch zal de christelijke gemeente die trouw wil zijn aan haar eigengeloofstraditie niet kunnen erkennen dat het islamitische gebed en het christelijke gebed identiek zijn. Het gebed tot de drie-enige God en in de naam van Christus onderscheidt het gebed van de kerk wezenlijk van dat van de moskee. Wel erkent en waardeert de kerk de eigenheid van de islamitische gebedstraditie en kan zij ook als toeschouwer daarbij te gast zijn. Anders gezegd: de kerk bidt wel ‘naast’, maar niet samen met moslims. Dat betekent ook dat islamitische en christelijke religieuze vieringen niet zomaar ineen kunnen worden geschoven.
Ik vind dat wat de nota zegt op zijn minst het overwegen waard is. Een expliciet verbod lees ik hier niet, wel een oproep om na te denken en “niet zomaar” vieringen in een te schuiven.
Ik denk dat het meest universele gebed van christenen het “Onze Vader” is. Christenen bidden het van de wieg tot het graf. Het hoort bij de kern en de binnenkant van ons geloof. Kun je dat bidden samen met moslims? Dat is niet alleen een vraag die christenen moeten beantwoorden. Moslims moeten dat ook. Pas als beiden daarop voluit ja kunnen zeggen, kun je spreken van samen bidden.
Tot het hart van het christelijk gebed hoort ook het gebed in Jezus naam. Elk liturgisch gebed in de kerk eindigt met “door Christus, onze Heer” of woorden van gelijke strekking. Kan dat in een gezamenlijk gebed. Niet alleen christenen moeten daar op antwoorden, moslims net zo goed.
Nu zijn er genoeg gebeden waarin de verwijzing naar Christus ontbreekt. De psalmen alleen al zijn daar voorbeeld van. En ik denk dat er dus gebedsteksten zijn die moslims en christenen allebei kunnen bidden. Maar toch, als een verwijzing naar Christus bewust wordt weggelaten, hoe gezamenlijk is dan het gebed? Ik had liever gezien dat de nota het in eerste instantie bij die vraag had gelaten en meer ruimte had geboden om antwoorden te zoeken.